تاثیر ترجمه و چاب قران

 تأثیر ترجمه و چاپ قرآن بر فرهنگ و علم در دوران رنسانس

مقدمه

تاریخ بشر همواره شاهد تحولات عمیق و تأثیرگذار بوده است که یکی از این تحولات، ورود قرآن به دنیای غرب و تأثیر آن بر تفکر دینی و علمی اروپا در دوران رنسانس است. در این مقاله، به بررسی چگونگی ترجمه و چاپ قرآن و تأثیر شخصیت‌های برجسته‌ای که در این زمینه نقش داشتند، خواهیم پرداخت. پس از چاپ قرآن، ذهن‌های جستجوگر و کنجکاو در اروپا به دنبال فهم عمیق‌تر این متن مقدس رفتند. این روند نه تنها به گسترش دانش و آگاهی از قرآن انجامید، بلکه موجب شد که اندیشمندان و محققان در حوزه‌های مختلف به تأمل و بررسی در مورد مفاهیم قرآنی بپردازند. این آشنایی، به تدریج به تغییرات فرهنگی و دینی در اروپا منجر شد.

نخستین چاپ قرآن

نخستین کسی که در سال ۱۵۴۲ پس از خواندن قرآن تصمیم به چاپ آن گرفت، میکاییل سروتوس بود. او ابتدا توسط کلیسای پروتستان دستگیر شد، اما با مداخله مارتین لوتر آزاد و اجازه چاپ آن را دریافت کرد. در سوئیس به چاپ رسید. البته لوتر منظور دیگری از این ترجمه و چاپ داشت که به مقصود خود نائل نشد. در آن زمان، جنگ بین اروپا و عثمانی‌ها شدت گرفته بود و او بیشتر به این دلیل که ترجمه قرآن به دست افسران عالی‌رتبه عثمانی برسد، موافقت کرد تا آنها را به آنچه که باور دارند دچار تردید کند. اما چنین نشد و تاریخ مسیر دیگری را رقم زد. می‌توان گفت این نقطه آغاز رنسانس بود که تأثیر بسیار عمیقی در آن دوره به وجود آورد و اروپا را با قرآن آشنا کرد. پس از آن، ذهن‌های جستجوگر و کنجکاو به دنبال فهم قرآن رفتند و این روند هنوز ادامه دارد.

میکاییل سروتوس کشیش، پزشک و دانشمند اسپانیایی قرن شانزدهم بود که عمدتاً به‌خاطر مخالفت با نظریه تثلیث مسیحی و نظریاتش در زمینه‌های دینی شناخته می‌شود. او در سال ۱۵۱۱ در اسپانیا به دنیا آمد و به دلیل نقدهایش بر آموزه‌های مسیحیت، به‌ویژه تثلیث، مشهور است. سروتوس همچنین پزشک برجسته‌ای بود و در زمینه علوم پزشکی آثاری از خود به جا گذاشت. یکی از دستاوردهای علمی او کشف گردش خون ریوی بود که پیش از وی هیچ‌کس به‌طور دقیق آن را توصیف نکرده بود.

اما سروتوس بیشتر به‌دلیل اختلافات مذهبی‌اش با کلیساهای کاتولیک و پروتستان شناخته می‌شود. او در آثارش به مخالفت با آموزه تثلیث و باورهای مسیحی رایج در آن زمان پرداخت و عقاید خود را در زمینه خداشناسی مطرح کرد. این مخالفت‌ها باعث شد که سروتوس تحت تعقیب مذهبی قرار بگیرد. در نهایت، میکاییل سروتوس به‌دلیل عقایدش در سال ۱۵۵۳ در ژنو به دستور جان کالوین، رهبر پروتستان‌ها، محاکمه و اعدام شد. او به‌عنوان یک شخصیت مهم در تاریخ دین و علم شناخته می‌شود که تأثیرات زیادی بر تفکر دینی و علمی دوران خود گذاشت.

جوردانو برونو فیلسوف، ریاضی‌دان و اخترشناس ایتالیایی در قرن شانزدهم و اوایل قرن هفدهم بود. او در سال ۱۵۴۸ در ناپل متولد شد و در سال ۱۶۰۰ به‌دلیل عقاید مذهبی‌اش توسط دادگاه تفتیش عقاید کاتولیک در رم اعدام شد. برونو به‌خاطر نظریات خود در مورد کیهان، که با نظرات کلیسای کاتولیک مخالف بود، مشهور است.

یکی از مهم‌ترین مفاهیم برونو، نظریه بی‌کرانی و بی‌مرزی کیهان بود. او بر این باور بود که جهان تنها یک منظومه نیست، بلکه شامل بی‌پایانی از ستارگان و سیارات است. همچنین، او یکی از نخستین کسانی بود که مطرح کرد که زمین تنها یکی از سیارات است و هیچ‌یک از این سیارات مرکز جهان نیستند. این نظرات برخلاف عقاید رایج زمان خود بود.

برونو همچنین از نظریه‌های کوپرنیکوس در مورد مرکز بودن خورشید و گردش سیارات به دور آن پشتیبانی کرد. او به‌شدت با هرگونه اقتدار مذهبی و فکری که آزادی اندیشه را محدود می‌کرد، مخالف بود. در نهایت، برونو به‌دلیل عقایدش که از نظر کلیسا کفرآمیز محسوب می‌شد، محکوم به مرگ شد و در ۱۷ فوریه ۱۶۰۰ در رم سوزانده شد.

ترجمه قرآن توسط جورج سیل

سالها بعد، ترجمه قرآن توسط جورج سیل در سال ۱۷۳۴، یکی از اولین ترجمه‌های معتبر و گسترده قرآن به زبان انگلیسی بود. این ترجمه شامل متن قرآن همراه با توضیحات و حاشیه‌نویسی‌هایی بود که به درک مفاهیم قرآنی کمک می‌کرد. یکی از قسمت‌های کلیدی ترجمه او، به‌خصوص در مقدمه‌ای که نوشته بود، مربوط به شرح تاریخچه قرآن و چگونگی شکل‌گیری آن است.

او در مقدمه خود به این نکته اشاره می‌کند که قرآن به‌عنوان یک کتاب مقدس، متنی است که به زبان عربی نازل شده و درک آن بدون شناخت عمیق از زبان عربی و تاریخ اسلام دشوار است. همچنین، او به برخی از ویژگی‌های خاص قرآن و تفاوتهای آن با سایر کتابهای دینی اشاره کرده است.

در متن ترجمه، بخشی از آیات که در مورد خدا، پیامبران و اصول اخلاقی و اجتماعی صحبت می‌کند، به‌ویژه برای خوانندگان غربی که با زمینه فرهنگی و دینی قرآن آشنایی نداشتند، اهمیت زیادی داشت. برای مثال، ترجمه آیات مرتبط با توحید و رسالت پیامبران به وضوح در آن آورده شده بود.

نمونه‌ای از ترجمه جورج سیل

در اینجا یک نمونه از ترجمه جورج سیل از آیه‌ای در قرآن است:

آیه ۱ از سوره فاتحه:

“به نام خداوند بخشنده مهربان.”

این ترجمه در زمان خود موجب درک بهتری از مفاهیم قرآن برای خوانندگان غربی شد، اما باید توجه داشت که برخی از ترجمه‌های او امروزه ممکن است با توجه به پیشرفت‌های ترجمه‌شناسی و درک بهتر زبان عربی و قرآن تغییر کرده باشد.

نقش شخصیت‌های تأثیرگذار

تئودور نولدکه یک خاورشناس آلمانی برجسته بود که در تاریخ ۲ مارس ۱۸۳۶ در هامبورگ متولد شد و در ۲۵ دسامبر ۱۹۳۰ در کارلسروهه درگذشت. او به‌خاطر تحقیقات و مطالعات گسترده‌اش در زمینه زبان‌ها و فرهنگ‌های سامی، به‌ویژه زبان عربی، زبان آرامی و زبان سریانی شناخته شده است. نولدکه یکی از مهم‌ترین محققان در زمینه تاریخ قرآن و ادبیات عربی به شمار می‌رود. کتاب «تاریخ قرآن» اثر او، یکی از آثار مرجع در این زمینه است و همچنان مورد استفاده پژوهشگران قرار می‌گیرد.

ویلیام مونتگمری وات (زاده ۱۴ مارس ۱۹۰۹ - درگذشته ۲۴ اکتبر ۲۰۰۶) کشیش انجیلی و خاورشناس برجسته اسکاتلندی بود. او به عنوان استاد زبان عربی و مطالعات اسلامی در دانشگاه ادینبورگ به تدریس و تحقیق مشغول بود.

وات تأکید ویژه‌ای بر تعهد پیامبر اسلام، حضرت محمد (ص)، به عدالت اجتماعی داشت. او حضرت محمد (ص) را به عنوان شخصیتی مشابه پیامبران عهد عتیق می‌دانست که برای احیای معاملات عادلانه و اعتقاد به وحدانیت خداوند در بین اعراب مبعوث شده بود؛ در دورانی که این مفاهیم اهمیت خود را از دست داده بودند.

دیدگاه‌های وات، اگرچه از سوی بسیاری از مسلمانان ممکن است به عنوان قدردانی کامل از جایگاه پیامبر تلقی نشود، اما آغازی برای درک عمیق‌تر پیام و شخصیت حضرت محمد (ص) به شمار می‌رود. ویلیام مونتگمری وات از بیان عقاید تند و بحث‌برانگیز در محافل مسیحی هراسی نداشت و همواره به این سؤال می‌اندیشید که مطالعاتش در مورد اسلام چه تأثیری بر ایمان مسیحی او گذاشته است.

در نتیجه این تفکرات، وات به این استدلال رسید که تأکید اسلام بر یگانگی سازش‌ناپذیر خداوند، او را به تجدید نظر در آموزه تثلیث مسیحی خود واداشته است. آموزه‌ای که در قرآن کریم به شدت مورد انتقاد قرار گرفته است. او، با تأثیرپذیری از اسلام و ۹۹ نام خداوند که هر کدام بیانگر صفات خاص الهی هستند، به معنای اصلی کلمه لاتین “پرسونا” بازگشت. ویلیام مونتگمری وات این کلمه را به معنای “صورت” یا “نقاب” تعبیر کرد، نه “فرد”. بر این اساس، او به این فرمول رسید که تثلیث به معنای وجود سه فرد در خدا نیست، بلکه نشان‌دهنده سه “چهره” متفاوت از خدای واحد است. این تفسیر نشان‌دهنده تأثیر عمیق مطالعات اسلامی بر نگرش دینی وات بود.

توشی‌هیکو ایزوتسو، زاده ۱۹۱۴ و درگذشته ۱۹۹۳، یک زبان‌شناس و فیلسوف ژاپنی بود که در زمینه‌های زبان‌شناسی، فلسفه و مطالعات دینی بسیار مؤثر بود و تحقیقات مستقلی انجام داد. او به‌ویژه به‌دلیل تحقیقاتش در زمینه زبان‌شناسی فلسفی و تفسیر متون دینی شناخته شده است. کتابهای او شامل:

• “تفکر و فلسفه اسلامی”: بررسی تطبیقی فلسفه اسلامی با فلسفه‌های دیگر فرهنگ‌ها.
• “مفهوم ایمان در فلسفه اسلامی”: تحلیل مفاهیم اساسی ایمان در فلسفه اسلامی.
• “ساختار تفکر اخلاقی در اسلام”: بررسی اصول اخلاقی در متون اسلامی.

مایکل هارت، نویسنده و دانشمند آمریکایی، در تاریخ ۲۴ آوریل ۱۹۳۲ متولد شد. او به‌خاطر اثرش با عنوان “۱۰۰ شخصیت تأثیرگذار در تاریخ” معروف است. بر اساس آخرین اطلاعات در دسترس، مایکل هارت در تاریخ ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۲ درگذشت. این کتاب فهرستی از ۱۰۰ نفر را بر اساس تأثیرشان در تاریخ بشر ارائه کرده است. طبق این کتاب، سه نفر اول که او به‌عنوان تأثیرگذارترین شخصیت‌های تاریخ معرفی کرده، به ترتیب عبارتند از:

1. محمد (صلى‌الله‌علیه‌وآله) – در رتبه اول.
2. ایزاک نیوتن – در رتبه دوم.
3. عیسی مسیح – در رتبه سوم.

این انتخاب ها و ارزیابی‌ها بر اساس تأثیرات فرهنگی، علمی و دینی این افراد بر تاریخ بشر بوده است.

خانم انا ماری شمل یکی از مشهورترین پژوهشگران و مترجمان آلمانی در زمینه فرهنگ و ادبیات اسلامی است. او در ۷ ژوئن ۱۹۲۲ در آلمان به دنیا آمد و در ۲۶ ژوئن ۲۰۰۳ درگذشت. شمل یکی از مهم‌ترین متخصصان ادبیات فارسی و فرهنگ اسلامی در قرن بیستم بود. برخی از دستاوردهای برجسته او شامل:

• ترجمه‌های ادبیات فارسی: شمل آثار بزرگی از ادبیات فارسی را به زبان آلمانی ترجمه کرد.
• پژوهش‌های علمی: او به‌عنوان یک محقق برجسته در زمینه تاریخ و فرهنگ اسلامی، به‌ویژه در زمینه تصوف و شعر فارسی شناخته شده بود.
• کتابها و آثار علمی: یکی از معروف‌ترین کتاب‌های او “تمدن اسلامی و غرب” است که در آن به بررسی روابط بین تمدن اسلامی و غرب پرداخته است.

طبق وصیت خانم شمل، روی سنگ قبرش کلامی از نهج البلاغه به عربی نوشته شد: “الناس نیام فاذا ماتوا انتبوهوا” (مردم خوابند و وقتی مردند بیدار می‌شوند).

خانم لژلی هزلتون نویسنده و پژوهشگر بریتانیایی است که به‌دلیل آثارش در زمینه‌های مذهبی، تاریخی و فرهنگی شناخته می‌شود. او به‌ویژه به‌خاطر نوشته‌های خود در مورد اسلام و پیامبر اسلام، حضرت محمد (ص)، شناخته شده است. برخی از آثار برجسته لژلی هزلتون عبارتند از:

• “اولین مسلمان: داستان محمد”: این کتاب به زندگی و شخصیت پیامبر اسلام پرداخته و سعی کرده است تا تصویر دقیقی از او به دست دهد.
• “پس از پیامبر: داستان حماسی تقسیم سنی و شیعه در اسلام”: این کتاب به بررسی تاریخچه و علل تقسیمات درونی اسلام پرداخته است.

خانم کارن آرمسترانگ یکی از نویسندگان و پژوهشگران برجسته در زمینه دین‌شناسی تطبیقی است. او در سال ۱۹۴۴ میلادی در انگلستان متولد شد و آثار متعددی در زمینه‌های مختلف مذهبی نوشته است. آرمسترانگ بیشتر به بررسی تاریخ و تأثیرات دین در جوامع مختلف پرداخته و کتابهایش به زبانهای مختلف ترجمه شده‌اند. از جمله کتابهای شناخته‌شده او می‌توان به “تاریخچهٔ خدا”، “ایمان” و “مسیحیت: تاریخ مختصر” اشاره کرد.

جان ریکاردو آی. «هوآن» کول متولد ۲۳ اکتبر ۱۹۵۲، یک تاریخ‌نگار، استاد دانشگاه و نویسنده آمریکایی است که به‌ویژه در زمینه تاریخ و سیاست خاورمیانه تخصص دارد. او استاد تاریخ در دانشگاه میشیگان است و در طول دوران حرفه‌ای خود، آثار زیادی در مورد تاریخ معاصر خاورمیانه، سیاست‌های منطقه‌ای و روابط بین‌الملل منتشر کرده است.

کول در تحقیق و تدریس خود بر موضوعاتی همچون تاریخ اسلام، تاریخ مدرن خاورمیانه، سیاست‌های ایالات متحده در خاورمیانه و جنبش‌های سیاسی در کشورهای عربی تمرکز دارد. او به‌ویژه در زمینه تحلیل‌های سیاسی و اجتماعی جهان عرب و اسلام شناخته می‌شود.

یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های او نگارش وبلاگ “نظرات آگاهانه” است که در آن به تحلیل اخبار و تحولات خاورمیانه و جهان اسلام پرداخته و نظرات و تحلیل‌های خود را در مورد سیاست‌ها و رویدادهای بین‌المللی ارائه می‌دهد.

آثار و دیدگاه‌های جان کول، به‌ویژه در زمینه سیاست‌های ایالات متحده و تعامل آن با کشورهای خاورمیانه، موجب توجه و بحث‌های گسترده‌ای در محافل علمی و رسانه‌ها شده است. او یکی از چهره‌های برجسته در زمینه مطالعات خاورمیانه به شمار می‌آید.

نتیجه‌گیری

ترجمه و چاپ قرآن نه تنها به گسترش دانش و آگاهی در مورد اسلام در اروپا انجامید، بلکه به تأثیرات عمیق فرهنگی و علمی منجر شد. شخصیت‌های مختلفی که در این مسیر نقش داشتند، هر یک به نوعی به شکل‌گیری تفکر دینی و علمی در دوران رنسانس کمک کردند. 

​